พระจุฬามณีพิมพ์หน้าซุ้มเพลิงหลังนาง

พระกรุวัดจุฬามณีเป็นพระที่ทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์ในฐานะโบราณวัตถุอายุเก่าแก่ และศิลปะก็งดงามมาก พบเพียงกรุเดียวในประเทศไทย มีการสะท้อนคุณค่าเชิงศิลปในผู้มีบทบาทสำคัญในอดีตต่อการสร้างพระเช่นฤาษี พระเครื่องทรงนางพญา พระพุทธชินราชที่น่าจะกำเนิดก่อนนั้นและมีในยุคนั้นแล้ว คนโบราณได้นำมาถ่ายทอดลงองค์พระให้คนรุ่นหลังทราบ งานศิลปะเหล่านี้บอกคำเดียวไม่ใช่ช่างชาวบ้านแน่นอน ต้องเป็นงานช่างหลวงอย่างแน่นอนเพราะ มีความงดงามมากทีเดียวพระวัดจุฬามณี พิษณุโลก จากหลักฐานบางอย่างที่ปรากฏอยู่ ณ "วัดจุฬามณี" ตำบลท่าทอง จังหวัดพิษณุโลกนั้น ได้ทำให้เข้าใจกันว่า วัดนี้คงกำเนิดมาตั้งแต่ครั้งสมัยขอมแล้ว ครั้นถึงสมัยอยุธยาในแผ่นดินของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ พระองค์ก็ได้ทำการบูรณะวัดจุฬามณีเป็นการใหญ่ (พ.ศ. 2007) จึงเชื่อได้ว่า พระเครื่องวัดจุฬามณี (บางท่านก็เรียก "พระกรุน้ำ" เพราะบางกรุน้ำท่วม) ก็คงกำเนิดในระยะนี้ด้วยเช่นกัน "พระวัดจุฬามณี" เป็นพระเครื่องเนื้อดินผสมผงที่ขึ้นจากกรุอย่างมากมาย และเชื่อว่าจะต้องมีกว่า 10 พิมพ์แน่ ๆ และที่น่าประหลาดยิ่งก็คือ พระวัดจุฬามณีส่วนมากมักจะทำเป็นชนิด 2 หน้า ไว้มาก และด้านหลังก็มักจะทำเป็นพระนางพญาไว้ด้วย และนอกจากนั้นยังมีชนิดแบบหน้าเดียวกับที่ทำเป็นพิมพ์พิเศษพิสดารออกไปอีกก็มี พระเครื่องกรุนี้เนื้อมักหนึกนุ่มและมีกรวดแร่มาก บ้างมีรารัก พุทธคุณเขาว่าบูชาแทนพระนางพญาองค์เป็นล้านๆได้เลย